Gründarane Oddmund Storesund og Ola Sveen har hatt stor suksess med landbasert oppdrettsanlegg på Bulandet – no er Lutelandet neste.
Laksetrivsel på land
Det heile starta i mars 2015. Oddmund Storesund budde i Bergen og jobba som anleggsingeniør, med ansvar for utbygginga av Flesland. Då planane om å flytte til Bulandet dukka opp, trengte ingeniøren noko å leve av. Han tok kontakt med ein gammal kjenning i Florø – Ola Sveen – og spurte han til råds om å starte med oppdrett. Rådet frå Ola var klart; Skal du satse på oppdrett der, så må du på land. Neste spørsmål var om Ola ville vere med, og svaret var like klart; Ja.
Ola har vore i oppdrettsbransjen sidan tidleg på 70-talet og er konsulent for eit utal oppdrettsanlegg både lokalt og rundt om i heile verda frå Irland til Chile og Nord–Korea. På Bulandet var det så enkelt at vi stod på ein haug og studerte landskapet. Då var det lett å sjå kvar vatnet kunne komme inn og renne ut igjen.
Energiforbruk og sårbar natur
Det er to ting som er avgjerande, presiserer Ola. Det er minst mogleg energiforbruk og minst mogleg sår i naturen. Vatnet må renne lett inn og ut, og anlegget må ikkje ruve i naturen. Vi sparar både energi og sårbar natur ved å senke anlegget slik at løftehøgda til vatnet er minst mogleg, samtidig som ein har fall ut igjen.
Samla kunnskap gir suksess
Eg kunne ingenting om fisk, smiler Oddmund, men derimot kan eg litt om anleggsdrift. Med Ola på laget var eg trygg på at dette kunne gå vegen. Dessutan fekk vi utruleg positive tilbakemeldingar frå både Askvoll kommune og folk på Bulandet og Værlandet. Då vi skulle søke konsesjon i 2016, såg vi behovet for å få litt meir fagleg tyngde med oss. Hans Haddal hadde den kunnskapen vi mangla, og han takka ja til å vere med oss. Det var avgjerande for å lukkast med søknadane om regulering av område, konsesjon og finansiering.
Pilotprosjekt med pilotteknologi
I oktober 2017 fekk vi godkjent reguleringsplanen. 2 år seinare var løyvet til å produsere 5.500 tonn laks i boks. Etter påtrykk frå Innovasjon Norge starta vi med ein pilot, der vi beheldt fullskala storleik på kara. Målsettinga er å produsere vekselvis postsmolt og matfisk, og så langt har det vore ein stor suksess. Ola har designa anlegget og saman med Oddmund har han utvikla ein eigen teknologi og tatt patent på eit system der tankane er plasserte under havnivå. Senterløpet med gjennomstrøyming, reinsing og 50 – 60 % gjenbruk av vatnet er sjølve hjartet i Bue-systemet.
Lusefritt og reint
Pilotprosjektet stod klart for innsett med smolt i mai 2022, og første og andre batch var postsmolt levert til oppdrettarar i sjø. Tredje batch var smolt på 100 g som gjekk til over 5 kg på under 12 månader – med kaldt vatn. Vi har nesten ikkje dødelegheit i anlegget og 95 %av matfisken vår er klassa som superior. Vi må forstå kva fisken treng for å trivast, og der er straumforhold og oksygen avgjerande, seier Ola. Bue Salmon er lusefritt og brukar mindre pengar på å pumpe vatn inn og ut enn kva tradisjonelle oppdrettsanlegg brukar på lusebehandling.
Dette har blitt mykje større enn det vi drøymde om avsluttar gründer Oddmund Storesund. Det er ekstra stas å sjå at arbeidet vår har ringverknader, og at vi no planlegg utviding i Bulandet og tilsvarande drift på Lutelandet.
På Bulandet ligg Bue Salmon sitt pilotprosjekt. Foto: Bue Salmon
På tampen av året 2024 fekk Bue Salmon konsesjon på produksjon av 50.000 tonn laks på industriområdet Lutelandet i Fjaler, fortel dagleg leiar Knut Eikeland. Dette er eit veldig stort volum, som utgjer ein sjuande del av dagens totale sjøbaserte produksjon i Vestland (344.000 tonn i 2023). Piloten på Bulandet, som har produsert rundt 1000 tonn i året, er eit godt grunnlag å bygge vidare på. Der har vi dessutan inngått eit strategisk langsiktig samarbeid med eit av landets leiande oppdrettsmiljø – Bolaks, som skal levere smolt og få postsmolt tilbake.
Miljøperspektiv
Vi har bevist at vi kan, og at teknologien fungerer. Derifrå vil vi bygge stein på stein på begge lokalitetane. Statsforvaltaren har lagt vekt på at landbasert oppdrett har eit godt miljøperspektiv og mange fordelar samanlikna med sjøbaserte anlegg. Her blir det peika på reinsing av avløpsvatn, påverknad av sjøbotn, utslepp av plast, antigroemiddel og legemiddel – og ikkje minst luseplager både hos fanga og vill laks.
Stegvis utbygging
Første byggesteg på Lutelandet er ein modul med kapasitet på 12.600 tonn, bygd etter same lest som i Bulandet. På Lutelandet er arealet allereie nedbygd, og etableringar på små stader gir ofte ein god driv i samfunnet. Anlegget til Bue vil generere mykje lokal aktivitet og vi kan allereie no vise til 17 tilsette i selskapet.
Vi er i desse dagar i prosess med å tilsette fleire folk på hovudkontoret i Florø. No er vi 7 tilsette og i løpet av kort tid skal vi utvide staben med «leiar utbygging» og «leiar personal og administrasjon». Det blir spennande å sjå interessa for å søke seg til Bue og prosjektet vårt.
Risikovillige investorar
Det er ikkje til å stikke under ein stol at bankane har vore skeptiske til landbasert oppdrett, men no ser vi ein meir positiv trend, som gjer det lettare å få finansiering. Bue Salmon har høg eigenkapital og mange eigarar. Dagleg leiar fortel at det er avgjerande at dei har store tunge investorar med på laget, som til dømes Aquaculture Innovation, Jakob Hatteland, Karstein Gjersvik, West Coast Invest med fleire. Dette saman med suksessen frå Bulandet, avtala med Bolaks og det at vi blir anbefalt av DNB Markets gjer framtida lysare for oss.
